Knez Mihailova ulica u Beogradu

Knez Mihailova ulica je glavna pešačka zona u Beogradu. Ulica je prvobitno nosila naziv Delijska ulica do 1870/71. kada je dobila današnji naziv knez Mihailova ulica.

Knez Mihailova spada u najstarije i najznačajnije ulice Beograda koja je u vreme Rimljana bila jedan od glavnih prilaznih puteva. Ulica je jedna od malobrojnih koja nije menjala naziv bez obzira na promenu vlasti u Beogradu.

U prvoj polovini 16. veka obnovljen je stari rimski i izgrađen novi vodovod, koji je išao trasom današnje ulice. U vreme turske vladavine podignuto je pet džamija od kojih su najznačajnije bile Ibrahim begova i Musala.

1717. godine Austrijanci su zauzeli Beograd i otpočeli rekonstrukciju ulice. Porušen je veći broj kuća i džamija, kako bi bile podignute nove zgrade, i to na građevinskoj liniji regulisane ulice koja je delila gornju varoš na srpsku, sa zapadne, i nemačku, sa istočne strane, a po odlasku austrijske vojske, na srpsku i tursku.

Odlaskom Turaka iz Beograda, 1867. godine, i prihvatanjem zapadnjačkih urbanističkih uzora, otpočeo je preobražaj grada. Na osnovu regulacionog plana iz 1867. godine, koji je sačinio prvi srpski urbanista, inženjer Emilijan Josimović, profesor Liceja i Velike škole, trasirana je Knez Mihailova ulica kao najkraća veza između Tvrđave i Varoši.

Tokom 20. veka neke od zgrada su izmenjene ili zamenjene novim.

Godine 1870. Uprava grada je dala ulici ime – Ulica kneza Mihaila

Najveća rekonstrukcija Knez Mihailove, nakon 1949. godine, počela je u maju 1987.godine, a završena je 20. oktobra 1987. godine po idejnom rešenju Branislava Jovina. Ono što je zanimljivo je da su projekti prvi put izrađeni na kompjuteru za Beograd. Postavljene su fontane, piramida kod zgrade SANU, spomen obeležje prvom urbanisti Emilijanu Josimoviću, Delijska česma, popločana jablaničkim granitom od 8 centimetara, rasveta … Zasađena su stabla crvenog hrasta. Na dan otvaranja, prema nezvaničnim podacima, bilo je oko 80.000 ljudi.

Objekti od istorijske vrednosti:

• Hotel „Srpska kruna“, sagrađen 1869., a danas je Biblioteka grada Beograda.
• Kuća Marka Stojanovića, sagrađena oko 1889. prema projektu Konstantina Jovanovića kao privatna kuća advokata Marka Stojanovića – danas je Galerija Akademije.
• Blok građanskih kuća, nastao 70-ih godina XIX veka, čijim se podizanjem označava početak prekida sa tradicionalnom „balkanskom“ arhitekturom. Sve tri zgrade imaju jedinstvenu obradu, izvedenu na stilskom prelazu od romantizma ka renesansi. Blok čine tri zgrade:
• Kuća Hristine Kumandi, izgrađena 1870. kao ugaona zgrada na preseku ulica Kneza Mihaila i Dubrovačke. U zgradi je jedno vreme bila smeštena Francusko-srpska banka, zatim belgijski i engleski konzulat.
• Kristina mehana, sagrađena 1869. godine, kao administrativno-trgovačka zgrada u kojoj su braća Krstići otvorili istoimeni hotel, a gde su se do izgradnje Gradske skupštine održavale skupštinske sednice.
• Kuća Veljka Savića, sagrađena 1869. kao stambena kuća sa trgovačkim radnjama. Od prvobitnog izgleda zgrada je pretrpela dosta izmena.
• Palata SANU, podignuta 1923-1924. godine, po planovima iz 1912. godine, rad Dragutina Đorđevića i Andre Stevanovića.
• Zgrada Prometne banke, podignuta 1914. godine
• Zadužbina Nikole Spasića, sagrađena 1889. godine
• Pasaž Nikole Spasića, sagrađen 1912.
• Restoran „Grčka kraljica“, sagrađen 1835.
• Hotel „Rusija“, zgrada je sagrađena oko 1870. godine
• Ruski car danas kafe i restoran
• Zgrada Doma štampe u Beogradu, Knez Mihailova 6
• Tržni centar Rajićeva
• Piramida ispred zgrade Srpske akademije nauka i umetnosti